Działalność
Wędrowne czytanie projektu "Konstytucji dla Europy" Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego
w ramach programu Narodowego Centrum Kultury:
Kultura - Interwencje. Edycja 2025
Wędrowne Czytane Projektu „Konstytucji dla Europy” Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego – to innowacyjny projekt edukacyjno-społeczny „My Obywatele Unii Europejskiej – Fundacji im. Wojciecha B. Jastrzębowskiego”, mający na celu popularyzację wiedzy na temat Patrona Fundacji oraz przełomowego traktatu jego autorstwa – projektu „Konstytucji dla Europy” z 1831 r., stanowiącego pierwszą polską próbę opisania praw przyszłej wspólnoty narodów europejskich
Organizacja czytań „Konstytucji dla Europy” zbiegła się w czasie
z okresem polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, a także zgłoszeniem tego historycznego dokumentu z roku 1831 do otrzymania tytułu Znaku Dziedzictwa Europejskiego.
Wyróżnienie to przyznawane jest obiektom, które odegrały szczególną rolę w kształtowaniu historii i kultury Europy, a także rozwoju wartości stanowiących fundament integracji europejskiej.
Nierealne marzenie i utopia, czy możliwa wizja Europy pozbawionej granic, żyjącej w porozumieniu i przyjaźni?
XIX-wieczna rozprawa W.B. Jastrzębowskiego z pogranicza filozofii, socjologii i nauk politycznych, to apel o przestrzeganie prawa do wolności i życia w pokoju każdego człowieka, bez względu na pochodzenie, religię czy światopogląd.
Wędrowne czytanie „Konstytucji dla Europy” – to projekt z pogranicza teatru forum i obywatelskiej debaty. Do rozmowy na temat znaczenia Unii Europejskiej w dzisiejszym świecie zapraszamy wszystkie grupy społeczne.
Spotkania składają się z części akademicko-dyskusyjnej i artystyczno-performatywnej, przewidującej aktywne uczestnictwo widzów. Format ten sprawdzony został przez Fundację na terenie całego kraju (m.in. jako „Mazowiecki Wędrowny Instytut Europejski im. W.B. Jastrzębowskiego”). Do czytań zaangażowani zostali twórcy z Ukrainy. Scenariusz opracowany został w trzech językach (angielskim / polskim / ukraińskim).
Kontekst realizacji projektu
Obchodząc 190 rocznicę powstania „Konstytucji dla Europy” Fundacja „My Obywatele Unii Europejskiej” opublikowała w Dniu Europy – 09.05.2021 roku – nagranie „Wielkiego samorządowego czytania Polskiego Projektu Konstytucji dla Europy W.B. Jastrzębowskiego z 3 maja 1831 r.”. W inicjatywę tę zaangażowali się byli Prezydenci RP – Aleksander Kwaśniewski i Bronisław Komorowski oraz 50 samorządowców z całej Polski, wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast i marszałkowie, którzy przeczytali wybrane artykuły z tego dzieła. Nasze wędrowne czytania są kontynuacją tego projektu, przy zaangażowaniu społeczności lokalnych.
Nasza Fundacja kreuje, inicjuje projekty edukacyjno-społeczne, których celem jest budowanie świadomości obywatelskiej i europejskiej tożsamości każdego, kto ma w sobie chęć do pogłębiania wiedzy i nabywania obywatelskich kompetencji.
„My Obywatele UE” zapraszamy do merytorycznego dialogu obywatelskiego zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych. Do tej pory były to panele dyskusyjne, czytania performatywne, debaty, spotkania objazdowe, szkolenia oraz liczne inicjatywy realizowane we współpracy z muzeami, samorządami, Uniwersytetami Trzeciego Wieku i teatrami.
We współpracy z Samorządem Województwa Mazowieckiego, zainicjowaliśmy m.in. akcję pn. „Mazowiecki Wędrowny Instytut Europejski”, która zapoczątkowana została podczas podsumowania „Roku Jastrzębowskiego na Mazowszu”. Aktywność Instytutu realizowana była decyzją Marszałka Województwa Mazowieckiego Adam Struzika przez Muzeum Niepodległości, we współpracy z Fundacją My Obywatele Unii Europejskiej.
W obecnej odsłonie wędrownego czytania „Konstytucji dla Europy” partnerami naszego projektu zostały samorządy lokalne. Prezydencji miast Białegostoku, Kielc i Rzeszowa udzielili realizowanym przez nas wydarzeniom wsparcia oraz objęli je swoimi honorowymi patronatami.
Wcześniej, w maju 2025 r., „Konstytucja dla Europy” zaprezentowana została podczas międzynarodowych obrad ekspertów ze wszystkich krajów wspólnoty, które odbyły się w Lublinie. Staraniami naszej Fundacji oraz Archiwum Głównego Akt Dawnych dokument ten jest kandydatem Polski do przyznania mu Znaku Dziedzictwa Europejskiego.
Wędrowne czytania „Konstytucji dla Europy” wpisują się w szerszą działalność Fundacji „My Obywatele UE” w obszarze organizacji spotkań i debat obywatelskich. Zakładamy ich kontynuację także w latach kolejnych, dlatego też podjęliśmy współpracę z Generalną Dyrekcją Archiwów Państwowych, dla których projekt „Konstytucji dla Europy” autorstwa Wojciecha B. Jastrzębowskiego stanowi nieocenione świadectwo historyczne, warte popularyzacji i rozpowszechniania.
Minister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski podczas Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) w Warszawie 27-28.06.2025, na konferencji „Polityczne wybory Europy w epoce ambitnych wyzwań” w poniższych słowach odwoływał się do spuścizny W.B. Jastrzębowskiego:
Fragment oryginalnego wystąpienia Ministra Spraw Zagranicznych w j. angielskim:
„For example, in 1831, a young Polish artilleryman Wojciech Jastrzębowski – moved by the experience of a brutally suppressed national uprising against the Tsarist Russia – spend his time between battles dreaming of a united continent. He wrote that dream down in a bold project published as “The Constitution for Europe”. Behind the day to day violence, he sensed something deeper than war — a civilizational clash, not merely between two armies, but between Europe – the land of the free-minded, and Russia – a regime founded on the opposition to individual liberties”.
Fragment wystąpienia Ministra Spraw Zagranicznych w tłumaczeniu na j. polski:
„Na przykład w 1831 roku, młody polski artylerzysta Wojciech Jastrzębowski – poruszony doświadczeniem brutalnie stłumionego powstania narodowego przeciwko carskiej Rosji – spędzał czas między bitwami marząc o zjednoczonym kontynencie. Spisał to marzenie w śmiałym projekcie opublikowanym pod tytułem „Konstytucja dla Europy”. Za codzienną przemocą wyczuwał coś głębszego niż wojna – starcie cywilizacyjne, nie tylko między dwiema armiami, ale między Europą – krajem wolnych umysłów, a Rosją – reżimem zbudowanym na sprzeciwie wobec wolności jednostki”.
Relacje z wydarzeń
Kliknij na plakat, aby przejść do relacji
Raport
WĘDROWNE CZYTANIE PROJEKTU "KONSTYTUCJI DLA EUROPY"
WOJCIECHA BOGUMIŁA JASTRZĘBOWSKIEGO