Prawa, obowiązki, zadania i rola JST
w edukacji europejskiej

Opinia prawna w przedmiocie:
Prawa, obowiązki, zadania i rola jednostek samorządu terytorialnego
w edukacji i kampaniach informacyjnych na rzecz integracji europejskiej
oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej.

przygotowana: z inicjatywy Fundacji My Obywatele UE
przez: r.pr. dr Dawid Rejmer
data: 3 lutego 2023 r.

wskazująca jednoznacznie, że:
zadaniem jednostek samorządu terytorialnego – gmin, powiatów i województw jest edukacja i podejmowanie kampanii informacyjnych na rzecz integracji europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Brak szczegółowego wskazania tych zadań publicznych w ustawie o samorządzie terytorialnym, nie może stanowić uzasadnienia dla braku aktywności JST w tym zakresie!


Sprawdź czy znasz: prawa, obowiązki, zadania i rolę JST w edukacji europejskiej
zapoznając się z poniższymi wnioskami
oraz pełną treścią prezentowanej przez nas opinii prawnej:


KLUCZOWE WNIOSKI OPINII PRAWNEJ:

I. Prawa, obowiązki, zadania i rola jednostek samorządu terytorialnego w edukacji i kampaniach informacyjnych na rzecz integracji Europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej jest kluczowa i należy do zakresu działań jednostek samorządu terytorialnego;

II. Jednym z głównych zadań jednostek samorządu terytorialnego jest budowanie społeczeństwa obywatelskiego i kształtowanie tożsamości regionalnej. Mając powyższe na uwadze należy pamiętać, że cele Unii Europejskiej są tożsame ze wskazanym zadaniem JST;

III. Z uwagi na cele Unii Europejskiej oraz uregulowania Konstytucji należy uznać, że zadaniem JST jest edukacja i podejmowanie kampanii informacyjnych na rzecz integracji europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej;

IV. Społeczności lokalne i regionalne są częścią Unii Europejskiej, a Unia Europejska jest częścią społeczności lokalnych i regionalnych poprzez ich kształtowanie, wspieranie w rozwoju i zachowywaniu ich tożsamości, wobec czego dojście do przeciwnego wniosku w Opinii byłoby sprzeczne z racją bytu UE, jej głównymi celami oraz członkostwem w UE;

V. Państwa Członkowskie UE nie mogą uregulować analizowanej kwestii inaczej, a w przypadku uregulowania tych spraw w sposób sprzeczny z prawem unijnym należy uznać je za bezskuteczne i stosować wyłącznie przepisy prawa unijnego;

VI. Możliwość wyłączenia kompetencji i zadań JST w analizowanym zakresie na gruncie prawa krajowego jest możliwe tylko poprzez wskazanie wprost, że wszelkie sprawy z zakresu integracji europejskiej nie należą do zadań JST, co w polskim prawie krajowym nie występuje, a w sytuacji wystąpienia należy postępować zgodnie z praktyką uregulowaną w punkcie IV.

VII. JST mają prawo, kompetencje i obowiązek wykonywania zadań z zakresu edukacji i kampanii informacyjnych na rzecz integracji europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, co wynika z:

A. art. 15 oraz 163 Konstytucji RP, które regulują zasadę decentralizację władzy publicznej i domniemanie właściwości samorządu terytorialnego w realizacji zadań publicznych;

B. art. 4 Traktatu o Unii Europejskiej regulującego obowiązek podejmowania przez Państwa Członkowskie wszelkich środków ogólnych lub szczególnych właściwych dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii Europejskiej, w tym działania zgodnie z prawem unijnym, dokonywania wykładni prawa krajowego przez pryzmat regulacji unijnych;

C. punktu 39 Preambuły oraz art. 8 i art. 39 Rozporządzenia o Funduszach Europejskich stanowiących, że JST są zobowiązane do podejmowania odpowiednich działań w zakresie prowadzenia działalności informacyjnej i edukacyjnej na temat UE, a także działania we współpracy z innymi podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie, realizującymi zadania i cele wyznaczone przez UE, co jest zgodne z jedną z fundamentalnych zasad funkcjonowania UE – zasadą pomocniczości, czyli oddolnej realizacji zadań. Przepisy te stosuje się w sposób bezpośredni i samoistny;

D. rozdziału 14 Umowy Partnerstwa dla Realizacji Polityki Spójności 2021-2027 w Polsce z dnia 30 czerwca 2022 r. poprzez uznanie, że działania na rzecz edukacji i prowadzenie kampanii informacyjnych w zakresie integracji europejskiej są zadaniem wszystkich instytucji finansowanych z Funduszy Europejskich, a zatem wszystkich JST;

E. przepisów regulujących zadania JST oraz administracji rządowej, z których wynika, że zadanie dot. edukacji i prowadzenia kampanii informacyjnych na rzecz integracji europejskiej mieści się przede wszystkim w ramach spraw z zakresu edukacji publicznej, kultury, wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej, współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych.

WNIOSEK KOŃCOWY:

Podsumowując, należy wskazać że prawa, obowiązki, zadania i rola jednostek samorządu terytorialnego w edukacji i kampaniach informacyjnych na rzecz integracji Europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej jest kluczowa i należy do zakresu działań jednostek samorządu terytorialnego. Co więcej, jednym z głównych zadań jednostek samorządu terytorialnego jest budowanie społeczeństwa obywatelskiego i kształtowanie tożsamości regionalnej. Mając powyższe na uwadze należy pamiętać, że cele Unii Europejskiej są tożsame ze wskazanym zadaniem JST. Ponadto, analiza wszystkich szczebli aktów prawnych regulujących materię kompetencji i zadań JST w zakresie edukacji i kampaniach informacyjnych na rzecz integracji Europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej jest spójna i jednoznacznie przemawia za tym, że omawiana sfera zadań należy do zadań JST. Powyższe wnioski wynikają z wykładni celowościowej i systemowej prawa Rzeczypospolitej Polskiej, a także wykładni literalnej prawa unijnego.

Na koniec warto wskazać, że społeczności lokalne i regionalne są częścią Unii Europejskiej, a Unia Europejska jest częścią społeczności lokalnych i regionalnych poprzez ich kształtowanie, wspieranie w rozwoju i zachowywaniu ich tożsamości, wobec czego dojście do przeciwnego wniosku w Opinii byłoby sprzeczne z racją bytu UE oraz jej głównymi celami. W konsekwencji nie jest możliwe uregulowanie tej kwestii przez Państwa Członkowskie inaczej. Nawet gdyby taka regulacja istniała (a w polskim porządku prawnym nie istnieje), to należałoby ją uznać za bezskuteczną i stosować wyłącznie przepisy prawa unijnego. Z uwagi jednak na charakter i cele UE, a także uregulowania unijne, prawo krajowe musiałoby wprost wskazywać, że wszelkie sprawy z zakresu integracji europejskiej nie należą do zadań JST. Takie rozwiązanie byłoby sprzeczne z istotą uczestnictwa w Unii, zatem dopóki Polska jest członkiem UE to godzi się na to, że prawo unijne ma pierwszeństwo stosowania nad prawem krajowym, a jednostki samorządu terytorialnego w ramach swoich właściwości realizują zadania wskazane w Opinii.

PEŁNA TREŚĆ OPINII PRAWNEJ dostępna jest pod poniższym linkiem:

Opinia prawna autorstwa r.pr. dr Dawida Rejmera
„Prawa, obowiązki, zadania i rola jednostek samorządu terytorialnego w edukacji i kampaniach informacyjnych na rzecz integracji europejskiej oraz członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”


Jeśli uważasz, że inicjujemy i realizujemy wartościowe projekty,
wesprzyj Fundację My Obywatele UE
WPŁACAJĄC DAROWIZNĘ NA CELE STUTUSOWE FUNDACJI
przejdź do strony z numerami kont bankowych (PLN, EURO, USD).


Dnia 09.03.2023 r., w Klubie SPATiF w Warszawie,
Fundacja My Obywatele UE zorganizowała konferencję prasową pod hasłem:
„Nie ma niepodległości, bez europejskiej jedności!”
podczas której zaprezentowana została powyższa opinia prawna.

W konferencji prasowej udział wzięli m.in. (w kolejności alfabetycznej):
✓ Halina Bieda – senator RP, b. prezydent Bytomia (p.f.)
✓ Marek Grela – b. amb. RP przy Unii Europejskiej, ambasador ad personam
✓ Roman Kuźniar – prof. zw. Uniwersytetu Warszawskiego, b. doradca Prezydenta RP B. Komorowskiego, przewodniczący Rady Fundacji My Obywatele UE
✓ Jan Truszczyński – główny negocjator przystąpienia Polski do UE, b. wiceminister Spraw Zagranicznych RP
✓ Jerzy Stępień – współautor reformy samorządowej w Polsce 1989 r., b. prezes Trybunału Konstytucyjnego, członek Rady Fundacji My Obywatele UE
✓ Marcin Święcicki – b. prezydent m.st. Warszawy, przewodniczący Związku Stowarzyszeń – Forum Ruchu Europejskiego w Polsce
✓ Dorota Zmarzlak – wójt Gminy Izabelin

oraz organizatorzy konferencji:
✓ Olgierd Łukaszewicz – Założyciel i Fundator Fundacji My Obywatele UE
✓ Witold Moszyński – Prezes Zarządu Fundacji My Obywatele UE

oraz
✓ Mirosław Gleb – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia Polskich Mediów
✓ Katarzyna Kaczmarska
– Członek Zarządu WIG
✓ Alicja Wejner
– autorka książki „Azymut wspólna Europa. Jastrzębowski”

MATERIAŁY Z KONFERENCJI PRASOWEJ dostępne są na poniższej stronie:
Dla mediów – My Obywatele UE

Konferencja została zorganizowana na kilka tygodni przed 20. rocznicą referendum europejskiego w Polsce, które odbyło się w dniach 7–8 czerwca 2003 r. i w którym za przystąpieniem do UE opowiedziało się 77% obywateli Polski, aby zachęcić do przygotowania wspólnych obchodów rocznicowych w całej Polsce.

Zaapelowaliśmy do jednostek samorządu terytorialnego o uczczenie 20. rocznicy referendum europejskiego w Polsce oraz otwarcie tym samym: „Roku Radości z obecności Polski w Unii Europejskiej”, którego finał nastąpi w 20. rocznicę przystąpienia Polski do UE – 1 maja 2024 r.

Zaapelowaliśmy także do:

  • kandydatów w wyborach parlamentarnych oraz samorządowych, aby w swoich kampaniach wyborczych uwzględniali kryterium europejskie,
  • wyborców – aby nie popierali kandydatów odrzucających przynależność Polski do UE.

Radosne przypominanie historycznych wydarzeń wydaje się konieczne, zwłaszcza teraz – przed wyborami parlamentarnymi oraz samorządowymi – aby wzmacniać w Polkach i Polakach poczucie własnej wartości oraz dumy z przynależności do wielkiej europejskiej społeczności oraz aby wzmocnić nadzieję walczącej bohatersko Ukrainy na nieodległe
wstąpienie do Unii Europejskiej.


Zdjęcia z konferencji prasowej do wykorzystania z podpisem autora – fot. Mirosław Gleb

fot. Mirosław Gleb